راه‌سازی و راهداری
در آغاز دوره پهلوی طول راه‌های کشور ما ۳۹۰۰ کیلومتر تجاوز نمیکرد. در دوران رضاشاه پهلوی طول راه‌های ایران به ۲۴۰۰۰ کیلومتر بالغ گردید. در ابتدای انقلاب سفید محمدرضا شاه طول راه‌های کشور ما به حدود ۳۵۰۰۰ کیلومتر افزایش یافته بود، با اجرای برنامه‌های عمرانی اول تا چهارم طول راه‌های ایران بحدود ۴۲۰۰۰ کیلومتر و در برنامه عمرانی پنجم به ۲۶۰۰۰ کیلومتر شاه‌راه، راه اصلی و فرعی رسید. در حال حاضر وزارت راه و ترابری عهده‌دار نگهداری ۱۰۷٬۰۰۹ کیلومتر از انواع راهها است.
وزارت راه و ترابری عملیات نگهداری راه بوسیله ۳ اداره ستادی و ۲۹ اداره کل راه و ترابری استان به انجام می‌رساند. عملیات راهداری جاری و معمولی و راهداری فوری و اضطراری به‌عهده ادارات کل راه و ترابری است، و عملیات راهداری دوره‌ای مستمر و راهداری متناوب (روکش آسفالت راهها) با نظارت ادارات ستادی وادارات کل راه و ترابری استان‌ها از محل اعتبارات طرح‌های ملی و استانی بوسیله بخش خصوصی به انجام می‌رسد.
راه و محیط
از زمان‌های بسیار دور، نیاز بشر برای برقراری ارتباط عامل ایجاد راهها است و راهها به دلیل اهمیت زیاد اجتماعی که دارند به عنوان زیر ساخت اصلی هر جامعه‌ای مطرح می‌شوند. بشر با نگاه به توسعه روزافزون در همه زمینه‌های زندگی خود، به نظر می‌رسد که صحت سلامت محیط پیرامون خود و عناصر موجود در آن را به فراموشی سپرده است و همچنان با سرعت بسیار زیادی آن را نادانسته به نابودی می‌کشاند. راهها و وسایل نقلیه از ساخته‌های بشری هستند که در مدت
کوتاهی تعداد آنها زیاد و در همه جا پخش شده‌اند و اثرگذاری‌های فاجعه‌باری بر محیط خود دارند.
این مقاله مقدمه‌ای در بررسی و بیان اندرکنش راه و محیط از دیدگاه اثرات وارد بر محیط از طرف راهها می‌باشد. راه وسیله و ابزار برقراری ارتباط می‌باشد و در این مبحث منظور از آن، خود راه و عناصر متعلق و مربوط به آن همانند خودروها در زمان‌های ساخت و بهره‌برداری و بدین ترتیب زیر ساخت اصلی یک جامعه می‌باشد.
محیط به معنای محلی است که آدمی را احاطه کرده و قلمرو حیات و زندگی است و منظور از آن در این مقاله محیط زیست می‌باشد. محیط زیست به محیطی که فرآیند حیات را در بر‌گرفته و با آن بر‌هم کنش دارد و از طبیعت، جوامع انسانی و نیز فضاهایی که با فکر و به دست انسان ساخته شده‌اند تشکیل یافته است و کل فضای زیست‌کره را در بر می‌گیرد. محیط زیست زیرساخت موجودیت هر موجود زنده‌ای است.
زیرساخت به اساس و بنیاد و زمینه ایجاد ساختارهای یک سیستم گفته می‌شود و در یک جامعه به سیستم‌ها، تسهیلات، خدمات و تأسیسات اصلی شامل راهها، سیستم‌های حمل و نقل، خطوط نیرو و آب، مؤسسات عمومی و غیره زیرساخت اطلاق می‌شود.
راهها انواع مختلفی دارند که شامل راه‌های هوایی، زمینی و دریایی هستند و راه‌های زمینی نیز به ریلی و جاده‌ای تقسیم می‌شوند و هرکدام از این راهها و حمل‌ونقل درون آنها تولیدکننده
آلاینده‌های مختلف می‌باشند که برخی از آنها ماهیتی مشترک و برخی دیگر به نوع مخصوصی باز می‌گردند و نیز اثرگذاری‌های متفاوتی روی محیط دارند.
محیط نیز شامل هوا، آب، خاک، موجودات زنده و انسان است که هرکدام، از مسیرهای مختلف و وابسته به خصوصیت خود و آلاینده به صورت مستقیم و غیر مستقیم می‌توانند از راهها، اثرپذیری داشته باشند.
به طور کلی اثرگذاری راهها بر هرکدام از عناصر محیط یا موجودات زنده که باشد نهایتاً بر انسان اثر خود را نیز می‌گذارد و توسعه انسانی و سلامت او را به خطر می‌اندازد.
در این سری از مقالات در مورد “اندرکنش راه و محیط”، اثرات انواع راهها، معرفی و اثرگذاری‌های آنها بر محیط و اثرپذیری‌های محیط مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در این شماره، از اثرگذاری راهها و حمل و نقل هوایی بر محیط خود صحبت می‌شود.
حمل و نقل هوایی تولیدکننده آلاینده‌های زیادی است که به دلیل وسیع بودن محیط پخش و سختی بررسی و تحقیقات، مطالعات کمی در مورد آنها صورت گرفته است. از آلاینده‌های اصلی این صنعت می‌توان به آلودگی صوتی و گازی اشاره نمود.
بخاری که توسط هواپیماها در حین حرکت در هوا ایجاد می‌شود به طور مؤثر باعث مسدود شدن نفوذ نور خورشید در خلال روز و کاهش محدوده دمایی روزانه (تفاوت بیشترین دماهای روزانه و بیشترین دماهای شبانه) و کاهش خروج تابش‌های مادون قرمز از زمین در شب می‌شوند.
بعد از واقعه حمله به ساختمان‌های مرکز تجارت جهانی و ساختمان‌های دیگر در ایالات متحده برای سه روز (۱۵ تا ۱۷ سپتامبر) تمامی پروازها در این کشور و به خصوص شهرهای نیویورک و واشنگتن لغو شد و فرصتی برای آزمون این فرضیه بوجود آمد. محقققین در این سه روز با مطالعه اثر حمل‌ونقل هوایی بر کاهش محدوده دمایی روزانه، اثرپذیری این پارامتر را اثبات نمودن
انواع راهها
آزاده راه (freeway) : هیچ مانعی بر سر حرکت وسایل نقلیه وجود ندارد . راههایی با حداقل چهار خط عبور و حایلهای وسط راه این راهها بدون تقاطع می باشند .
بزرگ راه (Exqressway) : مسیر هایی باحداقل ۴ خط عبور که حداقل تقاطعات ترافیکی را داشته و بریدگی ها با هم حداقل km2 فاصله دارند .
مراحل طرح و اجرای پروژه های مسیر یابی در راه سازی :
– جمع آوری اطلاعات مورد نیاز شامل عکس های هوایی, تردد مسافر و حجم کالا , نقاط مورد نظر مسیر , موقعیت پلها و آبروها و … نقشه های منطقه و آمارهای لازمه از جمعیت .
۲- طرح مقدماتی و شناسایی محلی ( تعیین مناسب ترین مسیر از بین واریافت های مختلف) این بخش بر روی نقشه های ۲۵۰۰۰/۱ تا ۲۰۰۰۰۰/۱ انجام می شود امکان سنجی واریافت ها شامل نکات اجتماعی و تکنولوژیکی در این بخش تحت عنوان فاز صفر انجام می شود پس از آن چند گزینه مناسب و در مرحله فاز ۱ انتخاب واریافت بهینه فاز ۲
۳- تهیه نقشه های بزرگ مقیاس نواری از مسیر اولیه به عرض ۱۰۰ تا ۶۰۰ متر با مقیاس ۵۰۰/۱ تا ۱۰۰۰۰/۱
۴- مطالعه مسیر و تهیه طرح بر اساس نقشه های توپوگرافی و ارائه مشخصات فنی
۵- تهیه نقشه های بزرگ مقیاس از ابنیه مسیر با مقیاس ۵۰/۱ یا ۱۰۰/۱
۶- میخکوبی بر روی زمین در فواصل مورد نیاز برداشت پروفیل طولی و عرضی و شمارهگذاری میخها
فاز ۳ ß ۷- در مراحل ساخت راه آزمایشات و کنترل های کیفی و کمی مصالح و لایه ها انجام می پذیرد .
فاز ۴ß ۸- بهره برداری از راه و سرویس و نگهداری مسیر
عملیات خاکی :
عملیات خاکی شامل کلیه کارهای لازمه برای تمیز کردن بستر و حریمه راه خاکبرداری و خاکریزی خاک , سنگ و یا سایر مصلالح از مسیر و محدوده راه در منطقه عملیات طرح می باشد.
– هرگونه مصالح ساختمانی که از تخریب ابنیه بدست می آید پس از دور کردن از بسته و حریمه راه باید طبق تشریفات قانونی تحویل صاحبان آن گردد .
– سطوحی که پائین تر از خط زمین طبیعی قرار گرفته اند طبق نظر دستگاه نظارت باید ریشه کنی کامل تا عمق لازمه انجام شده در بقایای ریشه ها , علف ها , رستنی ها و هرگونه مواد و مصالح نامناسب دیگر نیز از زمین کنده و بدور ریخته شود تا احتمال مدفون شدن زیر خاکریز حریمه راه را نداشته باشد .
– چنانچه مسیر راه از داخل باغ , قلمستان , منطقه جنگلی عبور نماید کلیه درختان نهال ها و هرگونه رستنی ها باید از تمامی حریمه و بستر راه قطع و ریشه کنی شده و مسیر پاک گردد .
– چنانچه شاخه درختانیکه در مجاورت مسیر قرار گرفته یا شاخه درختانی که دستور حفظ وحراست آنها داده شده حدود پنج متر داخل حریمه راه شده باشند این قبیل شاخه ها باید از نزدیک تنه درخت قطع شوند .
– چاله هایی که در اثر ریشه کنی درختان بوجود می آیند باید با مصالح مناسب بصورت لایه لایه پر شده و متراکم گردد .
– تمام منطقه عملیات خاکی با حریم مقدار باید از هر حیث تمیز بوده و زیبایی دید راه بعد از خاتمه عملیات حفظ گردد .
دیدگاه ها